SOÁI CA, SOÁI TỶ XE BUS –  BẢO VỆ SỰ AN TOÀN CỦA HÀNH KHÁCH VÀ EM GÁI

Nhằm thúc đẩy nỗ lực của các bên trong giải quyết vấn đề bạo lực giới, xây dựng ngành dịch vụ vận tải hành khách công cộng an toàn, thân thiện, không có bạo lực giới và quấy rối tình dục với phụ nữ, trẻ em gái và cộng đồng LGBTIQ+, vào ngày 24.06.2022, Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) phối hợp cùng Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội (HPTC) tổ chức Hội thảo “Bảo vệ sự an toàn của hành khách và em gái nơi công cộng và trên các phương tiện giao thông công cộng”. Hoạt động nằm trong khuôn khổ dự án Thành phố an toàn, thân thiện với em gái do tổ chức Plan International Việt Nam tài trợ.

Đại biểu tham dự Hội thảo

“Thành phố an toàn, thân thiện với em gái” là sáng kiến toàn cầu được Tổ chức Plan International thực hiện tại hơn 20 thành phố trên thế giới, trong đó có Hà Nội. Chương trình được triển khai tại Việt Nam từ năm 2014, phối hợp với Vụ Bình đẳng Giới – Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Hội Liên hiệp phụ nữ thành phố Hà Nội, Trung tâm quản lý và điều hành giao thông công cộng Hà Nội, Trường Đại học giao thông vận tải Hà Nội, UBND huyện Đông Anh, Viện Phát triển Sức khoẻ Cộng đồng Ánh Sáng (LIGHT), Viện MSD hướng tới mục tiêu xây dựng những thành phố an toàn, thân thiện và có trách nhiệm với em gái, cũng như giải quyết các thách thức liên quan đến bình đẳng giới và quyền của trẻ em gái.

Hội thảo “Bảo vệ sự an toàn của hành khách và em gái nơi công cộng và trên các phương tiện giao thông công cộng” là một hoạt động phối hợp giữa Viện MSD và Trung tâm HPTC trong khuôn khổ dự án. Hội thảo có sự tham gia của đại diện đến từ Vụ Bình đẳng giới – Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội, đại diện MSD, Plan Việt Nam, Viện LIGHT cùng hơn 80 nhân viên lái xe, bán vé, phục vụ xe bus trên địa bàn thành phố Hà Nội, thanh niên và các cơ quan báo chí.

Phát biểu khai mạc, Bà Trần Thị Phương Thảo – Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội cho biết: “Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội vui mừng khi được trở thành một trong các đối tác của Tổ chức Plan và Viện MSD, với mong muốn xây dựng hệ thống vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt và tàu điện an toàn, thân thiện cho hành khách đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm để nâng cao chất lượng phục vụ cho hành khách ngày càng tốt hơn, hệ thống giao thông công cộng văn minh, thân thiện với tất cả các đối tượng khách hàng.”

Bà Trần Thị Phương Thảo – Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội

Bà Trần Vân Anh – Giám đốc Chương trình Viện MSD chia sẻ về thông điệp của chương trình và dự án: “Buổi hội thảo ngày hôm nay nằm trong nỗ lực thúc đẩy hợp tác giữa các bên đặc biệt là với ngành giao thông vận tải hướng đến chấm dứt mọi hành vi quấy rối tình dục nơi công cộng và đặc biệt trên phương tiện giao thông công cộng như xe bus thông qua dịch vụ vận tải hành khách công cộng an toàn, thân thiện cho phụ nữ và trẻ em gái. Cách đây không lâu, MSD cùng với HPTC và Plan vừa kết thúc 06 lớp tập huấn cho hơn 200 lái, phụ và nhân viên phục vụ hành khách xe bus về bình đẳng giới và cách phòng ngừa và ứng phó với các tình huống quấy rối xảy ra nơi công cộng và trên phương tiện công cộng. Tôi tin rằng, những thông tin và kiến thức này sẽ giúp các anh, chị đang hoạt động trong ngành giao thông vận tải công cộng có thể nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải hành khách công cộng trên địa bàn Hà Nội, là nguồn trợ giúp tin cậy của hành khách. Điều này sẽ góp phần xây dựng Hà Nội trở thành điểm đến an toàn và thân thiện với mọi người. Mọi trẻ em, đặc biệt là cái em gái sẽ tự tin khi ra đường, tham gia tiếp cận công bằng tới các địa điểm công cộng và phương tiên công cộng từ đó có thể tham gia vào mọi hoạt động học tập, vui chơi và các hoạt dộng xã hội khác một cách công bằng.”

Bà Trần Vân Anh – Giám đốc Chương trình Viện MSD

Hội thảo được tiếp nối với các bài tham luận của các cơ quan phối hợp thực hiện dự án những nỗ lực phòng ngừa và ứng phó với bạo lực giới, bảo vệ sự an toàn cho hành khách và em gái trên các phương tiện giao thông công cộng.

Bà Trần Thị Bích Loan – Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới – Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chia sẻ về những nỗ lực trong các chính sách phòng ngừa bạo lực giới và bất bình đẳng giới, trong đó có thể kể đến như: Điều tra quốc gia về bạo lực với phụ nữ 2019; Truyền thông nâng cao nhận thức; Hỗ trợ trực tiếp cho nạn nhân của bạo lực giới; Tổ chức các khóa bồi dưỡng, nâng cao năng lực; Tăng cường phối hợp liên ngành với các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xã hội, tổ chức phi chính phủ,… Bà Loan cũng cho biết những kế hoạch tiếp theo: “Ở góc độ chính sách, Luật phòng, chống bạo lực gia đình đang được trình Quốc hội thông qua; chúng tôi cũng đang nghiên cứu để sửa đổi Luật Bình đẳng giới và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về bạo lực trên cơ sở giới. Về các hoạt động, chúng tôi tiếp tục duy trì và nhân rộng các mô hình phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới, tiếp tục truyền thông thúc đẩy bình đẳng giới; Vận hành Tổng đài điện thoại quốc gia tư vấn phòng ngừa và ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới; đẩy mạnh hoạt động của Mạng lưới đối tác hành động phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới.”

Bà Trần Thị Bích Loan – Phó Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới – Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội

Là đơn vị có nhiều năm phối hợp với dự án, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội chia sẻ về những nỗ lực của đơn vị như: Tổ chức 51 khoá tập huấn cho gần 2000 lái xe và bán vé xe bus về các vấn đề bình đẳng giới và bạo lực giới nơi công cộng, Lắp đặt các hệ thống truyền thông, hướng dẫn sử dụng xe bus an toàn, Rà soát các điểm nhà chờ xe buýt không an toàn để cải thiện hệ thống nhà chờ phù hợp với tình hình thực tế; Tăng cường hệ thống wifi trên hệ thống xe buýt để hỗ trợ hành khách sử dụng công nghệ thông tin trong việc can thiệp và trình báo tới cấp có thẩm quyền.

Bà Trần Thị Minh Khuê – Phó trưởng phòng Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học công nghệ, HPTC cho biết: “Việc phối hợp với dự án không chỉ mang lại những lợi ích lâu dài cho cộng đồng mà chính các nhân viên lái xe, phụ xe cũng được hưởng lợi với việc trang bị thêm những thông tin kiến thức hữu ích để có thể hỗ trợ hành khách đi xe bus, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc.”

Bà Trần Thị Minh Khuê – Phó trưởng phòng Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học công nghệ, HPTC

Viện MSD đã đồng hành triển khai dự án Thành phố an toàn, thân thiện với em gái từ năm 2020 với những nỗ lực trong việc truyền thông nâng cao nhận thức cho cộng đồng, đồng thời thúc đẩy sự tham gia của trẻ em, thanh thiếu niên trong các vấn đề liên quan đến giới và bình đẳng giới. Có thể kể đến một số hoạt động như: Chiến dịch truyền thông “Thanh niên thời đại mới – Nói không với quấy rối”, Cuộc thi sáng kiến truyền thông dành cho thanh thiếu niên trên địa bàn thành phố Hà Nội, Các buổi trò chuyện với sinh viên tại các trường đại học, phim ngắn, phóng sự truyền hình, Phối hợp và kêu gọi sự đồng hành của người nổi tiếng, người có tầm ảnh hưởng (KOL): NSƯT Xuân Bắc, MC Sơn Lâm, diễn viên Trần Nghĩa, Nhóm 1977Vlogs, beauty blogger Trinh Phạm,… nhằm truyền tải những thông điệp ý nghĩa.

Tại hội thảo, đại diện các bên tham gia đã cùng kí thể hiện cam kết cùng lên tiếng và hành động để bảo vệ sự an toàn của hành khách và em gái nơi công cộng và trên các phương tiện giao thông công cộng, lên tiếng và hành động để xây dựng những thành phố an toàn, thân thiện cho tất cả mọi người.

Hội thảo được tiếp nối với phiên toạ đàm “Soái ca, soái tỷ xe bus –  bảo vệ sự an toàn của hành khách và em gái” với sự tham gia của:

–    Bà Trần Thị Minh Khuê – Phó trưởng phòng Phòng Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học công nghệ, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng thành phố Hà Nội

–    Bà Đào Thị Bảo Thư – Điều phối viên dự án, Tổ chức Plan International Việt Nam

–    Bạn Trương Bùi Kim Ngân –  Thành viên CLB Thủ lĩnh của sự thay đổi trường ĐH Giao thông vận tải

–    Ông Lê Hoàng, Ông Nguyễn Cửu Long, Bà Nguyễn Thị Nhung – nhân viên lái xe, phục vụ xe bus tại Hà Nội

Theo Báo cáo Khảo sát An toàn của em gái ở nơi công cộng và trên phương tiện công cộng của Tổ chức Plan International Việt Nam thực hiện năm 2014, 31% trong số 1.128 các em gái được hỏi đã từng bị quấy rối tình dục khi đi xe buýt và chỉ có 13% em gái và 8% em trai cho rằng các em gái luôn luôn cảm thấy an toàn nơi công cộng. Bà Đào Thị Bảo Thư cho biết: “Sau hơn 7 năm thực hiện, chủ đề quấy rối tình dục đã được chú ý hơn, và cộng đồng đã nhìn nhận được sự nghiêm trọng của vấn đề này. Nếu như trước những năm 2014, quấy rối tình dục là vấn đề mọi người rất e ngại, thậm chí có người còn cho rằng không nên đề cập trong truyền thông thì sau nhiều năm, cụm từ này đã được lặp lại nhiều trên truyền thông và được tiếp nhận là vấn đề cấp thiết và cần được giải quyết. Ngoài ra, nhận thức của người dân về vấn đề này cũng đã được nâng cao, hiểu rõ rằng quấy rối tình dục không chỉ là những động chạm cơ thể mà còn là những lời nói, cử chỉ như nhìn chằm chằm, huýt sáo, lời nói trêu ghẹo, bình phẩm về cơ thể và ngoại hình….”

Từ kinh nghiệm nhiều năm làm công việc vận tải hành khách, anh Lê Hoàng và anh Nguyễn Cửu Long chia sẻ về những tình huống hành khách bị quấy rối cần được hỗ trợ. Các anh cũng cho biết thêm rằng, có rất nhiều trường hợp nạn nhân, người chứng kiến hoặc nhân viên không dám lên tiếng. Ở góc độ nạn nhân, họ thường có tâm lý sợ bị đổ lỗi, sợ ánh nhìn kì thị hoặc thương hại quá mức của những người xung quanh. Còn đối với nhân viên phục vụ, do đặc thù làm việc hàng ngày trên 1 xe, 1 tuyến đường nên cũng có nguy cơ bị thủ phạm đe doạ hoặc trả thù. Tuy nhiên, mọi người cần vượt qua nỗi sợ của mình, lên tiếng tố giác để các hành vi này không còn lặp lại. Thông thường khi nạn nhân bày tỏ cần được trợ giúp, lái xe và phụ xe có thể yêu cầu nạn nhân hoặc thủ phạm đổi chỗ, hoặc nếu hành vi nghiêm trọng sẽ đưa đến cơ quan có thẩm quyền gần nhất để được xử lý.

Chị Nguyễn Thị Nhung – Nhân viên phục vụ xe cho biết: “Mọi người đều có trách nhiệm bảo vệ sự an toàn cho hành khách trên xe bus. Điều quan trọng nhất là nạn nhân cần lên tiếng kêu gọi sự trợ giúp. Điều này tuy khó nhưng đây là cách duy nhất để chúng tôi hoặc những hành khách khác có thể hỗ trợ.”

Ở góc độ một người trẻ, đồng thời là hành khách, Kim Ngân đề xuất: “Đối với các cơ quan chức năng, cơ quan quản lý nhà nước nên xây dựng khung pháp lý xử phạt cao hơn để kẻ quấy rối, xâm hại không dám tái phạm, các trung tâm, lái phụ xe cùng tham gia cam kết xử lý và bảo vệ nạn nhân bị quấy rối. Đối với các bạn trẻ, cần nỗ lực tuyên truyền tới các bạn trẻ khác về trường hợp đã gặp phải đi kèm các giải pháp có thể kèm theo.”

Anh Ngô Đăng Thắng – Nhân viên lái xe bổ sung thêm: “Để làm tốt công tác bảo vệ hành khách, chúng ta cần làm tốt về công tác tuyên truyền như dán poster trên xe bus,… đặc biệt, tuyên truyền phổ biến về các quy định của pháp luật trong việc xử lý quấy rối tình dục nơi công cộng, vì khi nắm được quy định của pháp luật thì các anh chị lái xe, phụ xe mới có căn cứ để ứng phó với kẻ quấy rối.”

Toạ đàm khép lại với thông điệp: Bất cứ ai cũng có thể trở thành soái ca, soái tỷ xe bus, không phải là nhờ một vẻ ngoài đẹp (soái) mà là nhờ những hành động đẹp, bắt đầu từ việc lên tiếng tố giác khi chứng kiến các hành động quấy rối, mất an toàn và hỗ trợ, giúp đỡ nạn nhân để cùng hướng tới những tuyến xe bus an toàn, thân thiện cho tất cả mọi người.